مرکز تحقیقات تابش
امروزه، کاربردهای تابش در زمینههای مختلف مانند صنعت، کشاورزی و تحقیقات، بخش مهمی از زندگی مدرن را تشکیل میدهد که مزایای بسیاری برای جامعه بشری داشته است. بر این اساس، رعایت مقررات و استانداردهای حافظت در برابر اشعه برای از بین بردن عواقب و تهدیدهای تابشها از اهمیت بالایی برخوردار است، خصوصاً اینکه متأسفانه هیچ داروی ضد پرتویی موثری وجود ندارد که بتواند از عوارض این مواجهه جلوگیری کند. علاوه بر این، ممکن است نشانهای از برخی از اثرات تابش مانند اثرات ژنتیکی برای نسلهای مختلف آشکار نشود و بروز انواع مختلف سرطان در افرادی که در معرض تابش قرار گرفتهاند تا سالها بعد رخ نخواهد داد.
بر این اساس، مرکز تحقیقات تابش دانشگاه شیراز (با نام مرکز ایمنی تشعشعات) توسط دکتر هوشنگ حاج آقا محمدی، استاد مهندسی هستهای دانشگاه شیراز در سال 1356تاسیس شد و طبق حکمی از سوی ریاست دانشگاه شیراز به عنوان رئیس مرکز منصوب شدند.
هدف از تاسیس این مرکز نهادینه سازی اصول حفاظت در برابر اشعه برای کاهش خطرهای کار با مولدهای پرتو و مواد رادیواکتیو در دانشگاه شیراز و همچنین ترویج فرهنگ کار با اشعه در سطح جامعه بود. در آغاز تاسیس، این مرکز با امکانات بسیار محدود و فقط با یک عضو رسماً شروع به کار کرد و تأسیس و رشد آن در دهههای گذشته با صرف وقت زیاد و با کمک مسئولین و متعهد امکان پذیر شده است. افرادی که همیشه کارهای دشوار خود را با عشق و از خود گذشتگی کم نظیری انجام دادهاند. کارکنان مرکز آموزشهای لازم را در مرکز و همزمان با رشد آن برای انجام کارهای فنی که به عهده آنها است فراگرفتهاند.
در دهه اول فعالیت مرکز، اقدامات اساسی و بسیار جدی با کمک بنیانگذار مرکز، آقای دکتر محمدی، به منظور نهادینهسازی اصول حفاظت در برابر اشعه در دانشگاه شیراز، انجام شد.
در دهه دوم فعالیت مرکز، با تقسیم وزارت علوم به دو وزارتخانه و تفکیک وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، بخش عمدهای از مأموریت مرکز تحقیقات تابش که ارائه خدمات به واحدهای تشخیصی و درمانی دانشگاه علوم پزشکی شیراز بود، از حیطه وظایف و مسئولیتهای مرکز حذف شدند. از سوی دیگر، در 1368 با تصویب قانون حفاظت در برابر اشعه در مجلس شورای اسلامی، ارائه خدمات حفاظت در برابر اشعه به متقاضیان غیردانشگاهی نیز از نظر قانونی محدود شده و کاملاً به سازمان انرژی اتمی اختصاص یافته است. از آن زمان، فعالیتهای مرکز تحقیقات تابش بیشتر بر روی تحقیقات کاربردی به ویژه انجام تحقیقات مرتبط با مسائل روز استان فارس و ارائه آموزشهای تخصصی به منظور افزایش آگاهی در بین متخصصان، دانشجویان و مردم متمرکز شده است.
برای دستیابی به این اهداف، با خرید تجهیزات و امکانات پژوهشی بسیار خوب که در مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی کشور بی نظیر است، آزمایشگاههای بسیار تخصصی در این مرکز تأسیس شد. علاوه بر این، در یک برنامه بسیار فشرده و مداوم تلاشهای زیادی برای بازگشایی بخش مهندسی هستهای دانشگاه شیراز انجام شد که خوشبختانه منجر به بازگشایی مجدد این بخش در سال 1377 شد.
شایان ذکر است بخش مهندسی هستهای دانشگاه شیراز از سال 1359 عملاً تعطیل شده بود.
در دهه سوم و در سالهای اخیر، با توسعه کمی و کیفی تجهیزات آزمایشگاهی مرکز، اقدامات مهمی در جهت توسعه کادر فنی مرکز و گسترش چارت سازمانی آن در دو گروه دزیمتری و پایشهای محیطی انجام شده است که در نهایت منجر به تأیید این مرکز به عنوان یک مرکز تحقیقاتی با موافقت قطعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و اخذ مجوزهای لازم برای برگزاری دورههای حفاظت در برابر اشعه از سازمان انرژی اتمی در زمینه ارائه خدمات دزیمتری و ارائه دورههای آموزشی حفاظت در برابر اشعه شد.
بنابراین، در شرایط فعلی، این مرکز با داشتن آزمایشگاههای کاملاً تخصصی، شورای پژوهشی و کادر فنی، آمادگی کافی برای انجام پژوهشهای مورد نیاز در کشور و همچنین ارائه خدمات مشاورهای در زمینه حفاظت در برابر اشعه به متخصصان و علاقهمندان را دارد.
امید است که با تلاش کارکنان متعهد مرکز و با انجام برنامهریزی انجام شده، شاهد تبدیل این مرکز پژوهشی به پژوهشکدهای مجهز و فعال در زمینهی حفاظت پرتویی باشیم.
اساسنامه مرکز تحقیقات تابش ( حفاظت و کاربرد )
10-3 اجرای قانون حفاظت در برابر اشعه مصوب مجلس محترم شورای اسلامی ، در کلیه واحدهای دانشگاه شیراز و رابط با سازمان انرژی اتمی در این خصوص .
ABOUT RRC
Radiation Research Center
Nowadays, radiation applications in different fields such as industry, agriculture and researches constitute an important part of modern life owing to their many benefits for human society. Accordingly, observance of regulations and standards of radiation protection for suppression of these consequences and threats has a great importance, especially that there are not unfortunately any effective anti radiation drugs that can prevent the complications of these exposures. In addition, indication of some of the radiation effects like genetic effects may not be revealed for generations and the incidence of various types of cancers in people who have been exposed to radiation will not occur until many years later.
Accordingly, the radiation research center of Shiraz university (with the name of radiation safety center) was founded by Dr. Houshang haj agha mohammadi, the professor of the nuclear engineering devision at that time, and according to a decree issued by Shiraz university's presidency on January 3, 1978. The purpose of the establishment of this center was to institutionalize the principles of radiation protection to decrease the risks of working with radiation generators and radioactive substances in Shiraz university to a minimum and also to promote the culture of work with radiation at the community level. At the beginning of the establishment, this center started to work officially With very limited facilities and just with one member and it's establishment and growth in the past three decades has become possible by spending a lot of time and with the help of the responsible and committed people who have always done their difficult tasks with love and rare self- devotion. The staff of the center have learned the necessary trainings, at the center itself and at the same time as its growth, to carry out the technical tasks that they are responsible for.
In the first decade of the center activity, essential and very serious steps were taken with the aid of the founder's management of the center, Mr. Dr. Mohammadi, in order to institutionalize the principles of radiation protection in the Shiraz University. In the second decade of the center activity, By dividing the Ministry of Science into two ministries and separating the Ministry of Health and Medical Education, a large part of the radiation research center's mission, which was to provide radiotherapy services to the diagnostic and therapeutic units of the Shiraz University of Medical Sciences, were removed from the scope of duties And the responsibilities of the center. On the other hand, In the April 1989 By passing the law on radiation protection in the Islamic Consultative Assembly , The provision of radiation protection services to non-academic applicants is also legally restricted and it was entirely assigned to the Atomic Energy Organization. Since then, the activities of the radiation research center have focused mainly on applied researches especially doing research related to the day issues of Fars province and providing specialized training in order to raise awareness amongst professionals and people. In pursuit of these goals, very specialized laboratories were established at this center, By purchasing very good equipment and research facilities that are unique in the country's academic and research centers. Additionally, in a very compact and continuous program many efforts were made to reopen the nuclear engineering department which, fortunately, led to the reopening of this department in 1998. It is worth noting that the nuclear engineering division of Shiraz University has been practically shut down since 1980.
In the third decade and in recent years, with the quantitative and qualitative development of the center for laboratory equipment, important steps have been taken to develop the technical staff of the center and expand its organizational chart in two directions of dosimetry and environmental monitoring Which ultimately led to the approval of the center as a research center with the definitive approval of the Ministry of Science, Research and Technology and obtaining necessary permits for radiation protection from the Atomic Energy Organization in the field of providing dosimetry services and providing radiation protection training courses. Therefore, under the current conditions, the center, with its highly specialized laboratories, the Research Council and the technical staff, is well prepared to conduct the required research in the country and also provide consulting services in the field of radiation protection Which can be used by anyone who is interested in it and on the other hand, it is a very good model for other universities and related research centers. It is hoped that with the efforts of the Center's employees and With scheduling done, we will witness the conversion of this research center into a well-equipped and active radiation protection institute within the next five years, and will serve the academic community and the general public more than ever.